دکتر ویدا احمدی( دانا کامران)
کیمیاگری و ادبیات
دکتر ویدا احمدی با نام قلمی
(دانا کامران)
پژوهشگر، نویسنده ،نمادشناس ، عطار شناس و روانکاو آثار ادبی و هنری , عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد
منوی بلاگ
پربیننده ترین مطالب
محبوب ترین مطالب
مطالب پربحث‌تر
هر لباسی کان به صحرا آمده است
سایه سیمرغ زیبا آمده است
گر همه چهل مرغ و گر سی مرغ بود
هر چه دیدی سایه سیمرغ بود
منطق الطیر عطار نیشابوری
درباره اتیمولوژی سیمرغ
ریشه اوستایی سیمرغ saena murga
است و پرنده خورشید معنا می دهد از همین روست که عطار در منطق الطیر این نماد را به عنوان مظهر ذات حضرت باری تعالی برگزیده است و با آیه شریفه الله نور السموات و الارض نیز همسویی دارد
ژرفکاوی نظریه مانع شناسی به عنوان مقدمه سیمرغ شناسی در منطق الطیر عطار
نویسنده: دکتر ویدا احمدی(دانا کامران)
دریافت
حجم: 338 کیلوبایت
ژرفکاوی معنای غلبه برغول،دیو و اژدها در آثار ادبی و هنری
نویسنده:دکترویدااحمدی(داناکامران)
در بسیاری از آثار ادبی و هنری با قهرمانی مواجه می شویم که برای دستیابی به هدف والایی که دارد باید با غول یا دیو و یا اژدهایی مبارزه کند و در صورت غلبه بر آن موجود شرور،پیروز می شود و به هدف خود دست می یابد.
به جرات می توانم بگویم که بیشتر آٍار ادبی و هنری به چنین مضمونی پرداخته اند.از نوشته ها و اشعار حماسی گرفته تا آثار عرفانی و تابلوهای نقاشی مانند تابلوی غول اثر فرانسیسکو گویاو یاآثارموسیقی چون اپرای فلوت جادویی موزارت، درهمه این آثار همواره این نبرد میان قهرمان و غول وجود دارد.حتی در ادبیات کودک نیز مکرر با چنین موضوعی مواجهیم ،از جمله غول بیابانی که گربه چکمه پوش او را در حالی که به موشی بدل شده می بلعد و نابودش می کند ویا غولی که جک در داستان جک و لوبیای سحرآمیز وی را می کشد و یا دیوی که در داستان دیو و دلبر با شکستن طلسم نابود می شود ،همگی دلالت هایی آشکار بر این مهمند که تقریبا همه آنانی که در عرصه ادبیات و هنر منشا اثر شده اند بی تردید به این مبارزه و شیوه رویارویی با آن اندیشیده اند.
امادر مجموع و به اختصار می توانم بگویم که می شود معانی نمادین این موجودات دهشتناک را که در شکل های گوناگون خود را نمایانده اند،به دو گروه عمده تقسیم کرد:
1-معانی بیرونی
2-معانی درونی
منظورم از معانی بیرونی این است که غول و یا اژدها در فلان اثر ادبی و یا هنری ،واقعا به همان شکل متعارف نشان داده شده است و به واقع غول ،اژدها و یا دیوی در داستان و یا اثر هنری هست که مانع قهرمان برای رسیدن به هدفش است و البته نابود می شود یا به دست خود قهرمان و یا توسط یاران وی ،مثلا اژدها در اپرای فلوت جادویی موزارت قصد جان تامینو قهرمان داستان را داشت که با کمک ملکه شب و سه خواهر کارگزار وی ،کشته شد.و یا همان گونه که پیشتر گفتم غول داستان گربه چکمه پوش و یا جک و لوبیای سحرآمیز که توسط گربه جادویی و پیروز داستان و یا جک خردمند و شجاع، نابود می شوند نیز در جرگه همین معانی بیرونیند.
2-اما درباره ژرفکاوی معانی درونی چنین نمادهایی باید بگویم همیشه لازم نیست در داستان با موجودی که بتوان او را غول یا اژدها نامید روبه رو باشیم بلکه در مواردی این موجود شریر در قالبی انسانی نشان داده می شود،بدین ترتیب مادر ناتنی سیندرلا و یا افرادی شبیه به او ،در زمره مصادیق غول و دیو به شمار می روند که در پایان داستان شکست می خورند.به علاوه در بسیاری موارد دیده می شود که شخص سالهابا طرز فکر نادرستی دست و پنجه نرم می کند و رنج بسیار می کشد،دیدگاه اشتباهی که از سوی فرد یا افرادی در خانواده و یا جامعه به وی القا و یا تحمیل شده است .در چنین مواردی یک مادر و یا پدر و یا خواهر و برادر و یا فردی از فامیل و آشنایان و یا افرادی در جامعه و دیدگاه نادرستشان و یا رفتار ظالمانه و بی منطقشان می تواند همان غولی باشد که باید بر وی غلبه کرد .مواردی از این قبیل در جوامع سنتی بسیارند .
اما می توانم بگویم مهمترین معانی نمادشناسانه و روانکاوانه وجود چنین موجوداتی در آثار ادبی و هنری نیز شامل 2 گروه کلی هستند:
1-غلبه بر موانع بیرونی
2-غلبه بر موانع درونی
1- در مورد نخست غول ها و دیو ها و یا اژدها قصد دارند تا مانع رسیدن قهرمان به هدفی مهم شوند و آن هدف مهم می تواند پادشاهی سرزمینی باشد مانند داستان گربه چکمه پوش و یا زندگی خوشبخت و درخشانی باشد مثل داستان سیندرلا.
2- اما در مورد دوم، غول و دیو واژدها در واقع نمودهایی از:
الف )رذایل اخلاقی
ب) ترس ها
ج)دیدگاه ها و عقاید نادرست
د) و یااضطراب ها و وسواس های درونی خود قهرمانند که باید با آنها مبارزه و بر آنها غلبه کند.نمونه این معنا داستان منطق الطیر عطار و داستان دیو و دلبر و یا نمایشنامه فاوست گوته است. دیدگاه محدود پرندگان داستان عطار و یا خشم و هیاهوی دیو داستان دیو و دلبر و یا مفیستوفلس (نماینده شیطان و هوای نفس)نمایشنامه گوته همگی اشکال گوناگونی از طرح موضوع غلبه بر غول هستند.
اساسا آنچه که در ادیان و نحله های عرفانی به عنوان شیطان و یا هوای نفس معرفی می شوند نیز نمودهایی از همین غولان و دیوان و اژدهایانند که شخص عارف سالک برای تحقق خود راستینش بایسته و شایسته است که با آنان مبارزه کند و برآنها تسلط یابد.بدین ترتیب رد پای چنین نگرش ادبی –هنری در ادیان نیز یافت می شود.
نتیجتا باید بگویم بنیادمبارزه با غولان و غلبه بر آنان ،شکوفایی و فعلیت بخشیدن به توانایی های درونی و خود راستین شخص است.هدفی که در دانش کیمیاگری نیز در قالب عبور پیروزمندانه کیمیاگر از مرحله سیاهی یا همان نیگردو با هدف دستیابی به طلا تحقق می یابد.
کیمیاگری به مثابه هنرخودشناسی و فعلیت یافتگی و کیمیاگر به مثابه هنرمند (این نوشتار کوتاه برگرفته از بخشی از چهارمین کتاب من با عنوان ژرفکاوی منطق الطیر عطار است)
حجم: 311 کیلوبایت
همچنین این مطلب برگرفته از کتاب از بند تا پرواز اثر دکتر ویدا احمدی با نام قلمی دانا کامران است.
دریافت
حجم: 18.3 مگابایت
در شبی زمستانی و برفی متولد شدم .خراسانی هستم و زادگاهم مشهد است ،اما سه سال بیشتر نگذشته بود که نیشابور شهر زندگیم شد و دوران کودکی و نوجوانیم در آنجا گذشت. دوچرخه سواری های شادمانه ام در کوچه های نیشابور و جست و خیز های کودکانه ام در میان گلها و درختان باغ مزار عطار و خیام و آواز خوش پرندگان آنجا به قدری ژرف بر صفحه روانم حکاکی شده است که حتی همین زمان که این واژه ها را می نویسم گویا اکنون است که من آنجایم. همیشه کتاب زیاد می خواندم بسیار با شور و شوق. شعر می سرودم. نقاشی را هم دوست می داشتم مداد رنگی ها و مدادشمعی ها و آبرنگ های گوناگونم را با طرح ها و نقش های رنگ رنگشان هنوز خوب به یاد دارم.از همان روزگاران نوجوانی خوشنویسی هم می کردم آن هم با مرکب های نه غالبا سیاه که رنگی و بیشتر البته سرخ.
در دبستان و راهنمایی و دبیرستان دانش آموز ممتاز بودم و همواره خوب انشا می نوشتم و بر خلاف خواسته بزرگتر ها که دانش آموزی با معدل 19 به بالا نباید علوم انسانی بخواند و حتما باید یا پزشک شود و یا ریاضی و یا فیزیک صنعتی شریف بخواند اما من پای فشردم و علوم انسانی را برگزیدم زیرا دوستش داشتم و هنوز هم دارم .از آن پس ولی همان جدال ها باز هم ادامه داشت آن هم در مورد انتخاب رشته دانشگاهیم که حالا که در دبیرستان حرف تو بر کرسی نشست و علوم انسانی خواندی بیا و حقوق دانشگاه تهران بخوان ولی من باز هم پای فشردم که نه و ادبیات فارسی خواندم و با رتبه 88 با میل خودم دانشجوی دانشگاه فردوسی شدم (ناگفته نماند که علت این رتبه ناخوش احوالی آن زمانم بود وگرنه به قول خودم برای رتبه های تک رقمی و عکس دار تلاش می کردم. ) و سپس هر سه مقطع تحصیلی خود را در این دانشگاه نیز با معدل الف و رتبه ممتاز سپری کردم.یادم می آید اولین بار که مقاله علمی نوشتم نوزده سالم بود و مقاله ام درباره "حافظ و کگور " بودکه آن را به دانشجویی به امانت دادم و بعد از آن اگر شما آن مقاله را دیدید من هم دیدم.سپس نخستین باردرکنگره ای جهانی شرکت کردم کنگره جهانی ملاصدرا با مقاله ای درباره مفهوم نور در نگاه عطار و صدرا و در میان همه شرکت کنندگان از چهل کشور در کنگره من جوانترینشان بودم 23 ساله.
از آن پس در همایش های متعددی شرکت کردم حتی در کشورهای اروپایی مثل انگلستان و فرانسه و در آلمان هم مقاله ام چاپ شد در کنار مقاله بزرگان پژوهش که برایم مایه مباهات است.
سفر را هم بسیار دوست می دارم و تا کنون به گوشه و کنار کشورم ایران و جهان مسافرت کرده ام .سفر به هند،فرانسه ،عراق،انگلستان ،سوریه ،عربستان و آلمان هرکدام برایم کوله باری از تجربه با شکوه اندیشیدن برای یافتن پاسخ و آگاهی است.
از سال 78 در پی رویدادهای عجیب و تامل برانگیزی که در زندگیم رخ داد به روانکاوی و نمادشناسی متون ادبی و هنری توجه بسیاری کردم و البته موضوع رساله دکتریم نیز در پیوند با همین مقوله و تجربیات بود.سفر به ژرفای روان آفرینشگران آثار و شاهکارهای ادبی و هنری ایران و جهان در زمره شیرین ترین تجربیات من است.نویسندگان ، شاعران و هنرمندان که هستیشان گاه اقیانوس و ژرفایش را به یادم می آورد بزرگ آدمیانی هستند که می توان با مطالعه و اندیشیدن در آن دریافت.حس بودن در ژرفنای جایی شبیه اقیانوس و همچنان توان نفس کشیدن داشتن و دوام آوردن، حس شگفت انگیزی است که بارها با مطالعه رمانی ویا شنیدن قطعه موسیقی و یادیدن تابلوی نقاشی و یا فیلم سینمایی و یا حتی انیمیشنی شایسته مداقه و تیزبینی از نوع مثلا آثار" برونو بوزتو" به من دست داده است.
تا کنون 4 کتاب نوشته ام که همه به گونه ای نمایانگر همین شوق پژوهشی من یعنی روانکاوی و نمادشناسی متون ادبی و هنری است.نام آنها بدین قرار است:
رویابینان بیدار
تا روشنا
از بندتاپرواز
ژرفکاوی منطق الطیر عطار
مقالات گوناگونی هم تا کنون از من به چاپ رسیده است که حتی در میان آنها تجربه روانکاوی آثار کودکان نیز به چشم می خورد.بررسی داستان هایی چون " زیبای خفته " اثر " شارل پرو " و " هانسل و گرتل " از میان " مجموعه جمع آوری شده برادران گریم ".
چندین سخنرانی هم تا کنون داشته ام در ایران و اروپا از جمله شهر کتاب تهران و انگلستان و فرانسه در دانشگاه استراسبورگ که گوته نامور، در زمره افتخارات این دانشگاه است.مصاحبه های چندینی هم با روزنامه و رادیو و تلویزیون داشته ام که به همین اشاره بسنده می کنم.
و اکنون، هنوز هم زیباترین و شادمانه ترین لحظات زندگیم آن هنگامی است که می اندیشم ومطالعه می کنم و می نویسم زیرا تنها در چنین زمانهایی است که به راستی احساس می کنم من هستم.
بررسی نمادشناسانه و روانکاوانه
"حکایت سیمرغ" منطق الطیرعطار و "تمثیل نور" اسفاراربعه ملاصدرا
نویسنده:دکتر ویدا احمدی(دانا کامران)
دریافت
حجم: 4.45 مگابایت
این مقاله درمجموعه مقالات نخستین کنگره جهانی ملاصدرا به دو زبان فارسی و انگلیسی به چاپ رسید.
